Current Developments on the Protection of The Tax Rights
ÖZET
Vergi sistemleri genel olarak ödev temelinde oluşturulmaktadır. Vergi uyumunun gerçekleşmesi mükellefin ödevlerini tam olarak yerine getirmesine bağlı olmakla birlikte mükellef ile idare arasındaki güven mükellef haklarının varlığı ile güçlenmektedir. Mükellef hakları kavramı vergi hukuku içesinde 1990 yılların başından itibaren vurgulanmaya başlanılmış ve bugüne kadar belirli olgunluğa erişmiştir. Hukuk devleti yaklaşımı, mükellefin seçmen olarak önem kazanması, insan hakları sözleşmelerinin iç hukuklarda kaynak haline gelmesi ve diğer uluslararası gelişmeler mükellef haklarının önem kazanmasının nedenleri arasındadır. Bugüne kadar hakların nelerden ibaret olduğu, sınıflandırılması, sağlandığı temeller inceleme alanları olmuştur. Günümüzde ise dijitalleşmenin, vergilendirme yetki alanları arasındaki işbirliklerinin ve çifte vergilendirmenin önlenmesi amaçlı antlaşmaların ve yapay zeka kullanımının vergilendirme alanında kullanımının artması var olan mükellef haklarının yeterli korumayı sağlayıp sağlamadığının sorgulanmasını gerektirmektedir. Artık vergi idaresi mükellef hakkında daha fazla veriye sahip olmakta ve bu veriler başka vergilendirme yetki alanları ile de daha fazla paylaşılmaktadır. Çalışmada mükellefin korunması bağlamında güncel gelişmeler ışında mükellef hakları değerlendirilmiştir.
Anahtar kelimeler: Mükellef hakları, Dijitalleşme, Yapay zekâ
JEL Sınıflandırması: K3, K34
Current Developments on the Protection of The Tax Rights
ABSTRACT
Tax systems are generally created on the basis of duty. Although the realization of tax compliance depends on the full fulfillment of the duties of the taxpayer, the trust between the taxpayer and the administration is strengthened by the existence of taxpayer rights. The concept of taxpayer rights has been emphasized in tax law since the beginning of the 1990s and has reached a certain maturity until today. The rule of law approach, the importance of the taxpayer as a voter, the fact that human rights agreements have become a source in domestic law and other international developments are among the reasons for the importance of taxpayer rights. What the rights consist of, their classification, and the foundations on which they are provided have been the fields of study until today. Today, the increase in the use of digitalization, cooperation between taxation jurisdictions, agreements to prevent double taxation, and the use of artificial intelligence in the field of taxation requires questioning whether existing taxpayer rights provide adequate protection. Now the tax administration has more data about the taxpayer and this data is shared more with other taxation jurisdictions. In the study, taxpayer rights were evaluated in the light of current developments in the context of taxpayer protection.
Keywords: Taxpayer rights, Digitalization, Artificial intelligence
JEL Codes: K3, K34
Doğan GÖKBEL
Doç. Dr., Öğretim Üyesi
Assoc. Prof. Dr., University Member
TR
Lise eğitimini Ankara Maliye Okulunda, Üniversite eğitimini, Anadolu Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümünde tamamladı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde “ Vergilendirme yetkisinin uluslararası alanda sınırlandırılması, Avrupa Birliği ve Gümrük Birliği sürecinde Türkiye`nin vergilendirme yetkisi” başlıklı yüksek lisan tezi ile yüksek lisans eğitimimi ve “Mükellef hakları” başlıklı doktora tezi ile de doktora eğitimini tamamladı. 1994 yılından bu yana Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Anabilim dalında görev yapmaktadır.
EN
He completed his high school education at Ankara Finance School, and his university education at Anadolu University, Faculty of Economics and Administrative Sciences, Department of Economics. He completed his master’s education with his master’s thesis titled “The limitation of taxation authority in the international arena, the taxation authority of Turkey in the process of European Union and Customs Union” at Anadolu University Social Sciences Institute, and doctoral education with the doctoral thesis titled “Taxpayer Rights”. He has been working in Anadolu University Faculty of Law, Financial Law Department since 1994.